विराटनगर–कुरुवा, बिरामी, कर्मचारी र डाक्टरले भरिने कोशी प्रदेशको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल विराटनगरको कोशीको ओपीडी सोमबार सुनसान थियो । कुर्सीहरू खाली थिए, रिसेप्सन बन्द, औषधि वितरण केन्द्र शिथिल । आकस्मिकबाहेक सबै सेवा ठप्प ।
सोमबार बिहान सिटी रिक्सा चढेर कोशी अस्पतालको ओपीडी गेटमा पुगेकी विराटनगर ४ दुधफारम घर भएकी ७२ वर्षीया मिना बस्नेत गर्मीले थकित थिइन् । मधुमेह (सुगर) रोगले ग्रसित उनलाई विहानैदेखि कान दुख्ने समस्या चर्किएको थियो । डा. उत्तर मैनालीको सल्लाहमा नियमित औषधि सेवन गर्दै आएकी उनी उपचारको आशामा अस्पताल आइपुगिन् । तर, अस्पताल सुनसान थियो । न ओपीडीमा डाक्टर थिए, न सेवा दिने कर्मचारी नै । घाम, पसिना, उमेर र रोगले थलिएकी ती वृद्धा कुर्सीमा केही समय बसेर रेस्ट त गरिन् । तर, उपचार बिना निराश मुद्रामा अस्पतालबाट फर्किन बाध्य भइन् ।
‘बाबु, हस्पिटलमा आज के भयो ? डाक्टर छैनन्, कोही छैन ?’ भन्दै सञ्चारकर्मीसँग जिज्ञासा राखेकी उनी आन्दोलनका कारण सेवा ठप्प भएको जानकारी पाउँछिन् । दुःख भरिएको स्वरमा भन्छिन्, ‘एउटा सूचना टाँसेको भए हुन्थ्यो नि बाबु, हामी जस्तो बिरामीलाई यत्तिकै आउनु कति गाह्रो हुन्छ थाहा छ ? । ’
चिकित्सकको आन्दोलनले ओपीडी सेवा ठप्प हुँदा यो एउटा मिना बस्नेतको मात्र कथा होइन् । यो कथा सोमबारदेखि अनिश्चितकालीन चिकित्सक आन्दोलनका कारण सेवा नपाएर उपचारबिहीन बनेका सयौं बिरामीहरूको प्रतिनिधि कथा हो ।
पूर्वी नेपालको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल कोशी अस्पतालको ओपीडीमा सामान्यतयाः दैनिक १ हजारदेखि १५ सय बिरामी आउँछन् । तर, सोमबार ओपीडीको दृश्य भिन्न थियो । रेबिजको औषधिका लागि इटहरीबाट २५ किलोमिटर टाढाबाट आएकी १८ वर्षीया साइबिन श्रेष्ठ पनि उपचार नपाएर फर्किएकी एक पीडित हुन् । तीन दिनअघि बिरालोको टोकाइबाट घाइते भएकी उनी आमा अम्बिकासँग कोशी अस्पताल आएकी थिइन् । इटहरीमा औषधि नभएपछि यहाँ आएकी उनी जब चिकित्सक नभएर अस्पतालको चक्कर लगाइन्, आमाको आँखाबाट आँसु झ¥यो । ‘हामी औषधिको लागि कति टाढाबाट आएका थियौं । यहाँ पनि उपचार छैन,’ उनले भनिन् ।
बिरामीहरू घर फर्किए, कोही निजीमा
आन्दोलनको असर ग्रामीण क्षेत्रबाट आएका बिरामीहरु सबैभन्दा बढी समस्यामा परे । कोशी अस्पतालमा उपचारका लागि आएका सयौं बिरामीहरू सेवा नपाएर घर फर्किए । केही बिरामी बाध्य भएर निजी अस्पतालतिर लागे, जहाँ शुल्क तिर्नु पर्ने बाध्यता थियो । विराटनगरको हस्पिटल रोडका क्लिनिक र निजी अस्पतालहरूमा सोमबार बिरामीको चाप अस्वभाविक रूपमा बढेको देखियो ।
नेपाल चिकित्सक संघले उपभोक्ता अदालतको पछिल्लो आदेशविरुद्ध चरणबद्ध आन्दोलन सुरु गरेको हो । संघकाअनुसार उपभोक्ता अदालतले अस्पताल तथा चिकित्सकमाथि दिएको क्षतिपूर्तिको आदेशले नेपाल मेडिकल काउन्सिलको अधिकार क्षेत्रमा हस्तक्षेप भएको छ ।
संघका महासचिवमाथि अदालतले ‘कारण देखाऊ’ आदेश जारी गरेपछि संघले यसको प्रतिवाद स्वरूप अनिश्चितकालीन ओपीडी सेवा बन्दको घोषणा गरेको हो ।
संघ कोशी शाखाका महासचिव डा. बालकृष्ण साह भन्छन्, ‘आजको बन्दले धेरै बिरामी दाजुभाइ, दिदीबहिनीहरूलाई कठिनाइ भयो, यो हाम्रो पनि पीडा हो । तर हाम्रो उद्देश्य भविष्यमा कुनै पनि चिकित्सक अन्यायको सिकार नबनून् भन्ने हो । बिरामीले सुरक्षित, न्यायोचित र जिम्मेवार स्वास्थ्य सेवा पाउन सकून् भन्ने हाम्रो संघर्ष हो ।’
विभिन्न अस्पतालहरू विरुद्ध परेको मुद्दामा उपभोक्ता अदालतले चिकित्सक र अस्पताललाई क्षतिपूर्ति दिन आदेश दिएको थियो । चिकित्सकीय लापरवाहीको मूल्यांकन गर्ने जिम्मा प्राविधिक निकायको हुनुपर्नेमा उपभोक्ता अदालतले फैसला दिँदा चिकित्सा पेसा जोखिममा परेको उनीहरूको भनाइ छ ।
