भरतपुर—सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्न बहुक्षेत्रीय सहकार्यको आवश्यकता रहेकोमा सरोकारवालाहरुले जोड दिएका छन् । स्वास्थ्य पत्रकार मञ्च नेपालले चितवनमा आयोजना गरेको ‘सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण तथा नियमन गर्न बनेको ऐन कार्यन्वयन सम्बन्धी’ अभीमुखीकरण कार्यक्रम’का सहभागीहरुले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्न सबै पक्ष लाग्नुपर्ने बताएका हुन् ।
सूर्तिजन्य पदार्थ सेवनका कारण नेपालमा वर्षेनी २७ हजार जनाको मुत्यु हुने गरेकाले यसको नियन्त्रणमा सबै पक्ष एकजुट हुनुपर्ने बताएका हुन् ।
अभीमुखीकरण कार्यक्रममा वक्ताहरुले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्ने ऐन बने पनि कार्यान्वयन हुन नसकेकोमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । कार्यक्रममा कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै स्वास्थ्य कार्यालय चितवनका प्रमुख दुर्गादत्त चापागाईंले नेपालमा प्रत्येक वर्ष २७ हजार एक सय मानिसको मृत्यु सूर्तिजन्य पदार्थको कारणले हुने गरेको जानकारी दिए । उनले सूर्तिजन्य पदार्थ नियमन गर्ने एन बनेपनि कार्यान्वयन गर्न जटिल हुने गरेको उल्लेख गर्दै उनले सूर्तिजन्य पदार्थ प्रयोग गर्ने विश्वका मानिसमध्ये ८० प्रतिशत विकासोन्मुख मुलुकका नागरिक रहेको जानकारी दिए ।
सन् २०२० मा भएका अध्ययनहरुले २२.३ प्रतिशत विश्वका मानिसले सूर्तिजन्य पदार्थको सेवन गरेको तथ्य रहेको उनले बताए । त्यसमध्ये ३६.७ प्रतिशत पुरुष र ७.८ प्रतिशत महिला रहेको जनाइएको छ । नेपालमा सूर्तिजन्य दैनिक २४.१ प्रतिशत मानिसले सूर्तिजन्य पदार्थ सेवन गर्ने गरेको तथ्य रहेको उनले जानकारी दिए । त्यसमध्य ४०.१ प्रतिशत पुरुष र १० प्रतिशत महिला रहेको उनले जानकारी दिए ।
यस्तै, २८.९ प्रतिशत मानिसले (धुम्रपान वा धुँवारहित) सेवन गर्ने गरेको तथ्य सन् २०१९ मा भएको एस टिइ पिएस सर्वेले देखाएको उनले जानकारी दिए । धुम्रपान गर्ने १७.१ प्रतिशतमध्ये २८ प्रतिशत पुरुष र ७.५ प्रतिशत महिला रहेका छन् ।
विद्युतीय चुरोट प्रतियोग गर्नेहरु बढ्दै गएको भन्दै उनले ०.८ प्रतिशत रहेको जानकारी दिए । सूर्तिजन्य पदार्थको सेवनका कारण मुटु रोग, श्वासप्रश्वास सम्बन्धी रोगको जोखिम बढ्ने उनले बताए ।
कार्यक्रममा नेपाल चिकित्सक संघ (एनएमए)का अध्यक्ष एवं क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा. अनिलविक्रम कार्कीले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्न सके नसर्ने रोगको जोखिमबाट बच्न सकिने बताए । उनले २० मिनेट मात्रै धुम्रपान नगर्दा पनि उच्च रक्तचाप, पल्स रेड र शरीरको तापक्रम सामान्य अवस्थामा ल्याउन सकिने बताए ।८ घण्टा धुम्रपान नगर्दा ९३.७५ प्रतिशत निकोटिन लेभल घट्ने उनले जानकारी दिए ।
यस्तै, दुई हप्ता धुम्रपान गर्दा रक्तसञ्चार र दाँतमा गमको मात्रा सामान्य अवस्थामा आउने भन्दै डा. कार्कीले सूर्तिजन्य पदार्थको प्रयोग न्यूनीकरण गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
कार्यक्रममा एक्सन नेपालका अध्यक्ष आनन्दबहादुर चन्दले सूर्तिजन्य पदार्थको कर र मूल्य बढाउन सकेपनि केही हदसम्म नियन्त्रण गर्न सकिने बताए । दक्षिण एशियामा सबैभन्दा सस्तो सूर्तिजन्य पदार्थ नेपालमा रहेको जानकारी दिदै यसको मुल्य बढाउनुपर्ने बताए । उनले सूर्तिजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्न बनेको ऐन कार्यान्वयन गर्न सबै पक्ष लाग्नुपर्ने बताए । उनले सूर्तीजन्य पदार्थको कर ३०० प्रतिशत बढाउन सुझाव दिए ।
कार्यक्रममा भरतपुर महानगरपालिकाका प्रमुख रेणु दाहालले सूर्तिजन्य पदार्थको नियन्त्रणको प्रयास यसअघि गरिएको भएपनि निरन्तरता दिन नसकिएको बताइन् । उनले सूर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण गर्न भरतपुर महानगरपालिका सधैं लागि पर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरिन् । उनले सबैको सहकार्यमा एन कार्यान्वयन गर्न प्रतिवद्ध रहेको बताइन् ।
मञ्चका अध्यक्ष सरोज ढुंगेलले स्वास्थ्य पत्रकार मञ्चले सूर्तिजन्य पदार्थको नियन्त्रण गर्न गर्न बनेको एन कार्यान्वयन गराउन सबै निकायलाई सचेत गराउने बताए ।
