काठमाडौं–सरकारले तय गरेको पर्यटन वर्ष अर्थात भिजिट नेपाल ‘२०२०’लाई महामारीजन्य रोगको प्रकोपले चुनौती दिएको छ । सरकारले १५ लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्यका साथ सन् २०२० लाई नेपाल भ्रमण वर्षको रुपमा मनाउने निर्णय गरेको छ ।
तर, भ्रमण वर्ष सुरु हुन करिब चार महिना मात्रै बाँकी रहेका बेला नेपालमा डेंगुले प्रकोपको रुप लिएको छ । विश्वमा चुनौती बन्दै आएको डेंगु नेपालका ४३ जिल्लामा फैलिसकेको सरकारले जनाएको छ । स्वास्थ्य सेवा विभागका महानिर्देशक डा सुशीलनाथ प्याकुरेलले तीन तहको सरकारबीच समन्वय नहुँदा स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या देखिएको बताए ।
इपीडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले डेंगुको पछिल्लो अवस्थाका बारेमा जानकारी दिन आयोजित कार्यक्रममा उनले समयमै ध्यान नपु¥याए स्वास्थ्य गम्भीर अवस्थामा पुग्ने बताए ।
भिजिट २०२० लाई चुनौती
तीन महिनादेखि डेंगु नियन्त्रणमा लिने प्रयास भएपनि सम्भव नभएको इपीडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा विवेक लालले बताए । हामीले पर्यटन मन्त्रालयको विषयमा बोल्न मिल्दैन डा. विवेक लालले भने, ‘डेंगु देखापर्ने समय अझ आउँदैछ । यसले मानिसहरुलाई ठूलो चुनौती दिने देखिएको छ ।’
महानिर्देशक प्याकुरेलले पनि सरकारले मनाउँन लागेको भिजिट वर्ष २०२० लाई किटजन्य रोगको चुनौती देखिएको बताए । यो सरकारले नियन्त्रणमा लिनेभन्दा पनि घर परिवार आफै सचेत हुन जरुरी देखिएको छ । महाशाखाले असोज कार्तिक सम्म डेंगुले विकराल रुप लिने अनुमान गरेको छ ।
महाशाखाका बरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक घनश्याम पोखरेलले स्वास्थ्यले मात्रै महामारीजन्य रोगको नियन्त्रण गर्न नसक्ने बताए । उनले तत्काल डेंगु नियन्त्रणमा लिन नसके भ्रमण वर्ष समस्यामा पर्ने भन्दै सो निकायलाई पनि सहयोगको आग्रह गरे । नेपालमा किटजन्य रोगले महामारीको रुप लिए अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रबाट पर्यटकहरुको नेपाल आगमन रोकिन सक्नेछ । बिभिन्न देशका प्रतिनिधिले अहिले नेपालमा देखा परेको प्रकोपलाई गम्भीर रुपमा लिएको निर्देशक लालले बताए ।
दाताले भने डेंगु नियन्त्रणमा कहिले आउँछ ?
डेंगु नियन्त्रणबारे स्वास्थ्य मन्त्रालय समक्ष कुनै जवाफ नभएको अधिकारीहरुले बताए । डेंगु संक्रमण दर प्रत्येक दिन बढ्दो क्रममा रहेकाले नियन्त्रणबारे कुनै जवाफ नभएको महाशाखा प्रमुख डा.लालले बताए । भिजिट वर्ष नजिकिदै जाँदा दाताहरुले डेंगुको विषयमा गम्भीर चासो र चिन्ता व्यक्त गर्न थालेका छन् ।
नेपालको प्रमुख पर्यटकीय क्षेत्र पोखरा, कपिलवस्तु, काठमाडौ, सोलुखुम्बुलगायतका क्षेत्रमा पनि डेंगुले प्रकोपको रुप लिएको छ । त्यस्तै, नेपाल भित्र्ने नाका रहेका तराईका जिल्ला सुनसरी, झापा, मोरङ, बाँके, पर्सालगायतका जिल्लामा पनि डेंगु सरकारको नियन्त्रणभन्दा बाहिर गएको छ । ‘डेंगु फैलिएको सुनेको छौं,’ विदेशी संघसंस्थाको भनाइँ उदृत गर्दै डा लालले भने, ‘नियन्त्रणमा आएको छ वा छैन् । कहिलेसम्ममा नियन्त्रणमा आउन सक्ला उनीहरुले जिज्ञासा राखेका छन् ।’ सरकारले जुन क्षेत्रलाई पर्यटकीयस्थल भनेको छ सो ठाउँमा अहिले डेंगुको प्रकोप फैलिएको छ ।
उच्च पहाडी र हिमाली भेगमा बढ्दैं डेंगु
सन् २००४ मा पहिलो पटक एक विदेशी पर्यटकमार्फत नेपालमा डेंगु भित्रिएको थियो । तराईका जिल्लाबाट देखिएको उक्त डेंगु हाल उच्च हिमाली र पहाडी भेगमा पुगेको रोग नियन्त्रण महाशाखाले जनाएको छ । जलवायु परिवर्तनको असर नेपालमा पनि व्यापक परेको अधिकारीहरुले बताएका छन् । अहिलेसम्म ३ हजार ४ सय २५ जनामा संक्रमण देखिएको छ ।
