विश्व मलेरिया दिवस २०२३ को स्मरण गर्दा विश्व स्वास्थ्य संगठनले दक्षिण–पूर्वी एशिया क्षेत्र र विश्वव्यापी रूपमा मलेरियाबाट प्रभावित देशहरूलाई कुनै पनि व्यक्ति वा जनसंख्या पछाडि नछोड्ने सुनिश्चित गर्दै, मलेरियालाई रोक्न, पत्ता लगाउन र उपचार गर्न उच्च प्रभावकारी उपकरणहरू र रणनीतिहरूको पहुँचलाई तीब्रता दिन आग्रह गरिरहेको छ ।
कोभिड–१९ संकटको छायाँमा, विश्व मलेरिया २०१६–२०३० को लागि डब्लूएचओको ग्लोबल प्राविधिक रणनीति (जिटिएस) को दुई महत्वपूर्ण लक्ष्यहरूमा पुग्न ट्र्याकमा छैन । २०१५ को आधारमा २०३० सम्ममा विश्वव्यापी केस घटना र मृत्युदरलाई ९०% भन्दा बढीले घटाउने योजना रहेको छ । २०२० मा ६ लाख २५ हजारको तुलनामा २०२१ मा विश्वव्यापी रूपमा अनुमानित ६ लाख १९ हजार मानिसको मलेरियाबाट मृत्यु भयो । सन् २०२० मा २४५ मिलियनको तुलनामा औलोको अनुमानित २४७ मिलियन नयाँ घटनाहरू थिए ।
डब्लूएचओले दक्षिण–पूर्वी एशिया क्षेत्रले विश्वव्यापी रूपमा नेतृत्व गरिरहेको छ । २०२० को अन्त्य सम्ममा, दक्षिण–पूर्वी एशिया क्षेत्र मात्र २०१५ को तुलनामा मलेरिया मृत्युदर मा ४०% कमी हासिल गर्ने डब्लूएचओ क्षेत्र थियो । कोभिड–१९ प्रतिक्रियाको बीचमा, माल्दिभ्स र श्रीलंकाले आफ्नो औलो मुक्त स्थिति कायम राखेका छन्, र यस क्षेत्रका पाँच देशहरू, भुटान, डीपीआर कोरिया, नेपाल, थाइल्याण्ड र टिमोर–लेस्टे विश्वव्यापी रूपमा पहिचान गरिएको २५ देशहरू र एक क्षेत्रहरू मध्येका छन् । सेप्टेम्बर २०२३ मा, टिमोर–लेस्टेले शून्य स्थानीय मलेरिया प्रसारण रिपोर्ट गर्ने लगातार तीन वर्ष पूरा गर्ने सम्भावना छ ।
त्यसैले यो प्रमाणित मलेरिया मुक्त हुन योग्य हुनेछ । २०२२ मा, क्षेत्रभरका स्वास्थ्य मन्त्रीहरूले सर्वसम्मतिले मलेरिया उन्मूलनको लागि नवीकरण गरिएको प्रतिबद्धतामा प्रमाणित कार्यान्वयन रणनीतिहरू मापन गर्ने तत्काल आवश्यकतालाई जोड दिँदै, नवीन रणनीतिहरू र उपकरणहरू पनि अपनाउँदै। कथनलाई समर्थन गरे । उक्त कथन मलेरिया उन्मूलनलाई गति दिन र दिगो बनाउनको लागि क्षेत्रको २०१७ मा मन्त्रीस्तरीय घोषणा, साथै ग्रेटर मेकोङ उपक्षेत्रमा मलेरिया उन्मूलन गर्नको लागि २०११ मन्त्रीस्तरीय आह्वानसँग मिल्दोजुल्दो छ ।
आज, क्षेत्र चौराहमा छ । प्रायः विश्वव्यापी समर्थनको कारणले २०१० देखि, यस क्षेत्रमा औलो रोकथाम र नियन्त्रणको लागि समग्र कोष ३६ प्रतिशतले घटेको छ । आर्टेमिसिनिनमा आधारित संयोजन थेरापीहरूको प्रभावकारितामा कमी, विशेष गरी ग्रेटर मेकोङ उपक्षेत्रमा, साथै पाइरेथ्रोइडहरूका लागि भेक्टर प्रतिरोध बढ्यो, जोखिम बढ्यो बिरामीता, मृत्युदर र फैलावट। धेरै देशहरूमा, सीमापार प्रसारण उन्मूलन लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न एक प्रमुख बाधाको रूपमा जारी छ। क्षेत्रभरि, सेवाहरूमा कमीहरू कायम छन । २०२५ मा, २०२० को तुलनामा यस क्षेत्रमा अनुमानित ३ लाख ८५ हजार थप घटनाहरू थिए ।
डब्ल्यूएचओले धेरै प्रमुख क्षेत्रहरूमा कारबाही गर्न आह्वान गरिरहेको छ । पहिलो, स्पष्ट र कार्ययोग्य लक्ष्यहरू पहिचान गर्न, श्रोत विनियोजन बढाउने र स्थानीय निर्णयकर्ताहरूलाई सशक्तिकरण गर्नमा केन्द्रित हुँदै उप–राष्ट्रिय स्तरमा क्षमता सुदृढ गर्ने । दोस्रो, सीमापार सहयोग बढाउने कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्दै, विशेष गरी उच्च बोझ भएका छिमेकी देशहरू उन्मूलनको कगारमा रहेका छिमेकी देशहरूमा केन्द्रित हुँदै परिधिहरूमा शक्ति हस्तान्तरण गर्ने । यसका लागि निर्णयकर्ताहरूले अनुगमन र मूल्याङ्कनका लागि बलियो ढाँचासहित कार्यमुखी रोडम्यापहरू विकास गर्नुपर्छ ।
तेस्रो, मलेरिया कार्यक्रमहरूको लागि पर्याप्त र दिगो वित्तपोषण सुनिश्चित गर्दै, समय–सीमा रणनीतिमा आधारित, कोषमा संक्रमणहरू अपेक्षित, योजनाबद्ध र क्रमशः लागू गरिनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने । चौथो, निगरानीलाई कोर मलेरिया हस्तक्षेपमा रूपान्तरण गर्दै, अन्तिम–माइल अवरोधहरू पहिचान गरी हटाउने सुनिश्चित गर्ने । पाँचौं, निदान र उपचारमा मात्र नभई सेवा वितरणमा पनि उच्च प्रभावकारी आविष्कारहरूलाई गति दिँदै, विश्वव्यापी स्वास्थ्य कभरेज प्राप्त गर्न क्षेत्रको प्राथमिक स्वास्थ्य हेरचाह दृष्टिकोण अनुरूप २०१४ देखि, यस क्षेत्रमा आठ प्रमुख प्राथमिकताहरू मध्ये एक हुन् ।
महत्त्वपूर्ण रूपमा, वर्तमानमा उपलब्ध रणनीतिहरू र उपकरणहरूका साथ जोखिममा रहेका र कमजोर जनसङ्ख्याहरूमा पुग्न तीव्र प्रयासहरू गरिनुपर्छ । विश्वव्यापी रूपमा, सबैभन्दा गरीब घरपरिवारका बालबालिकाहरू मलेरियाबाट संक्रमित हुने सम्भावना पाँच गुणा बढी छ । जसका आमाहरूको शिक्षा कम छ र ग्रामीण क्षेत्रमा बस्छन् त्यहाँ मलेरिया साना बच्चाहरूमा पनि बढी प्रचलित छ । मलेरिया २०१६–२०३० को लागि विश्वव्यापी प्राविधिक रणनीति र दिगो विकास लक्ष्य लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न र सबैका लागि सबै ठाउँमा शून्य मलेरियाको वाचा पूरा गर्न उपलब्ध मलेरिया रोकथाम, निदान र उपचारको साथ यी जनसंख्यामा पुग्नु महत्त्वपूर्ण छ ।
विश्व औलो दिवसमा, डब्ल्यूएचओले यस क्षेत्रका सबै देशहरूलाई मलेरिया उन्मूलनलाई तीव्रता दिन र÷वा दिगो बनाउन, यस क्षेत्रको विश्व–अग्रणी प्रगतिमा निर्माण गर्न, र कुनै पनि व्यक्ति वा जनसंख्यालाई पछाडि नछोड्न हाम्रा साझेदारहरूलाई एकताबद्ध गर्न आफ्नो समर्थन दोहोर्याउँदछ ।
