विराटनगर—६ जेठमा सुनसरीको इनरुवा नगरपालिका–४ का १९ महिनाका नितेस मेहता बिरामी भएपछि उनका अभिभावकले इननरुवा—४ हस्पिटल रोडमा रहेको साएमा पोलिक्लिनिकमा देखाउन लिएर आए । पोलोक्लिनिकमा नाम चलेको विशेषज्ञ चिकित्सकहरूको वोर्ड झुन्डिएको देखेपछि राम्रो उपचार सेवा पाउने अभिलासाले गोमीदेवी मेहताले छोरालाई लिएर आएकी थिइन् ।
विशेषज्ञ चिकित्सकले छोरालाई उपचार गर्दैछन् भन्ने विश्वासमा गोमीदेवी थिइन् । छोरा ठिक हुनुको साटो पीडा बढी हुन थाल्यो, छटपटी बढ्यो । पोलिक्लिनिकमा उपचार सम्भव नभएपछि नितेसलाई नजिकैको जिल्ला अस्पतालमा रेफर गरियो । रेफर गरेको केहीबेरमा उनको मृत्यु भयो ।
पछि बुझ्दै जाँदा पोलिक्लिनिकमा सीएमएले स्वास्थ्य उपचार गरेको पाइयो । त्यसपछि लापरवाहीपूर्ण उपचार गरेको पाइएपछि स्वास्थ्य कार्यालयले साएमा पोलिक्लिनिकको दर्ता खारेजीबाहेक अरु कुनै कारवाही गरेन् । पोलिक्लनिकका संचालक साएमा आलमले पीडितलाई क्षतिपूर्ति भन्दै केही रकम दिएपछि लापरवाहीपूर्ण घटना सामसुम भएको थियो । अहिले आलमले पोलिक्लिनिकको नाम हटाएर साएमा फार्मेसी चलाउँदै आएका छन् ।
सुनसरी इनरुवाकी ७६ वर्षीया सन्ध्या देवी रामलाई पेटको समस्या भएपछि इनरुवा हस्पिटल लाइनमा भएको ठाकुर फार्मेसीमा पुगिन् । सोमबार त्यहाँ नोबेल मेडिकल कलेजका सुगर, पे्रसर तथा छाती रोग विशेषज्ञ डा. प्रमद अन्सारीको वोर्ड झुन्डाइएको थियो । विशेषज्ञ चिकित्सकको वोर्ड देखेर उनी ढुक्क भएर गइन् । पूर्जी काटेर विशेषज्ञ चिकित्सक भनेर उनले देखाइन् । तर, चिकित्सक नभएर फार्मेसी व्यवसायी रहेको अनुगमन टोलीले भेटेको थियो । पछि बुझ्दै जाँदा ठाकुर फार्मेसीले सामुदायिक पोलिक्लिनिक संचालन गरेको पाइएको छ । फार्मेसीको सिफारिस लिएर पोक्लिनिक संचालन गरेर बिरामीलाई ठगी गर्दै आएको सोमबार गरेको अनुगमनको क्रममा भेटिएको हो । स्वीकृत नलिइकनै संचालन गरेको पोलिक्लिनिकबाट बिरामीलाई निकालेर अनुगमन टोलीले जिल्ला अस्पताल सुनसरीमा उपचारको लागि पठाएको छ ।
स्वास्थ्य क्षेत्रमा विकृती व्यापक देखिएपछि गृह मन्त्रालय र स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले सम्बन्धित निकायलाई सोमबार अनुगमन गर्न निर्देशन दिएका थिए । सोही निर्देशनअनुसार जिल्ला प्रशासन कार्यालय सुनसरीको नेतृत्वमा इनरुवाको हस्पिटल रोडमा रहेको फार्मेसी, पोलिक्लिनिक, मेडिकल हलहरुको अनुगमन गरेको थियो ।
अनुगमनको क्रममा पोलिक्लिनिक, मेडिकल हल र फार्मेसीहरूले बिरामी ठगी मात्र नगरेर स्वास्थ्यमाथि गम्भीर खेलवाड गरेको पाइएको अनुगमन टोलीको सदस्य जिल्ला अस्पताल इनरुवाका मेसु डा. देवराज घिमिरेले बताए । ‘सुनसरीको इनरुवाको हस्पिटल रोडमा रहेको एक दर्जन पोलिक्लिनिक र फार्मेसीहरू अनुगमन गरिएको थियो । त्यस क्रममा व्यापक रुपमा बेथिती रहेको भेटियो,’ उनले भने, ‘फार्मेसीको स्वीकृत लिने पोलिक्लिनिक संचालन गरेको भेटिएको छ । पोलिक्लिनिक भनेर वोर्डमा विशेषज्ञ चिकित्सक राखिएको छ तर उपचार सीएमए र अहेबले गरेको पाइएको छ ।’
यसरी खुलेआम बिरामीलाई फार्मेसी र पोलिक्लिनीहरुले ठगी मात्र नगरेर उपचारका लागि आएका बिरामीको स्वास्थ्यमाथि पनि गम्भीर खेलवाड गरेको पाइएको छ ।
हस्पिटल लाइनमा रहेको इनरुवा नगरपालिकाका उपमेयर विनिता मेहताका श्रीमान योगेन्द्र मेहताले संचालन गरेको नेशनल मेडिकलले सीएमए राखेर उपचार गर्ने गरेको पाइएको छ । विशेषज्ञ चिकित्सकको वोर्ड झुन्डाएर नेशनल मेडिकलमा सीएमए तारणी यादवले उपचार गर्ने गरेको पाइएको छ । यादव सप्तरीको रुपनी स्वास्थ्य चौकीमा कार्यरत रहेको सीएमए हुन् ।
पोलिक्लिनिकमा विशेषज्ञ चिकित्सकबाहेक अरुले स्वास्थ्य जाँच गर्न नपाउने स्वास्थ्य कार्यालय सुनसरीका प्रमुख सागर प्रसाईले बताए । ‘फार्मेसीले औषधी व्यवस्था विभागबाट स्वीकृत लिनुपर्ने हुन्छ भने पोलिक्लिनिकले स्वास्थ्य कार्यालयबाट लिनुपर्छ,’ उनले भने, ‘पोलिक्लिनिकमा विशेषज्ञ चिकित्सकले मात्र स्वास्थ्य जाँच गर्ने हो । थप उपचार गर्नुपर्ने अवस्था आए सम्बन्धन प्राप्त गरेको अस्पतालमा रेफर गरेर उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ ।’
तर, च्याउसरी खुलेको इनरुवाको पोलिक्लिनिक र फार्मेसीले विशेषज्ञ चिकित्सकको वोर्ड झुन्डाएर सीएमए, अहेब र फर्मासिस्टबाट उपचार गरेर बिरामीको स्वास्थ्यमाथि गम्भीर खेलवाड गर्ने गरेको अनुगमनको क्रममा भेटिएको हो । ‘१३ वटा फार्मेसी र पोलिक्लिनिक र मेडिकल हलहरु अनुगमन गरियो,’ प्रसाईले भने, ‘धेरैलाई मापदण्ड पूरा गरी प्रक्रियामा ल्याएर संचालन गर्न हामीले निर्देशन दिएका छौं ।’ मापदण्ड र नीति नियम बेगर संचालन गरेको पोलिक्लिनिक र मेडिकल हललले अटेरी गरे कारवाहीको दायरामा ल्याउने उनले बताए ।
अनुगमन आएका सरकारी टोलीलाई दुई घण्टा थुने
इनरुवामा रहेका मेडिकलहरूको अनुगमन गर्न पुगेको जिल्ला प्रशासन कार्यालयका प्रशासकीय अधिकृतको टोलीलाई मेडिकल व्यवसायीहरूले दुई घण्टा थुनेका छन् । स्वास्थ्य क्षेत्रमा चरम बेथिती देखा परेपछि अनुगमनमा पुगेको टोलीलाई सोमबार व्यवसायीहरुले दुई घण्टा थुनेका हुन् ।
अनुगमनका क्रममा कागजपत्र चेकजाँच गर्ने क्रममा मेडिकल व्यवसायीले अनुगमन गर्न गएको टोलीलाई मेडिकल हलभित्रै थुनेका थिए । मेडिकल सञ्चालकहरूले अनुगमन गर्न पुगेको टोलीलाई विराट डाइग्नोस्टिक मेडिकल हलको सटर झारेर थुनिएको थियो ।
अनुगमनमा प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत केशव खतिवडा, जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय सुनसरीका प्रमुख सागर प्रसाईं, जिल्ला अस्पताल इनरुवाका मेसु देवराज घिमिरेलगायत रहेका थिए ।
टोलीले इनरुवा नगरपालिकाका उपमेयर विनिता मेहताको मेडिकलमा समेत चेक जाँच गरेको थियो । चेक जाँचका क्रममा उपमेयरका श्रीमान योगेन्द्र मेहतासँग विवाद भएको थियो । विवादपछि अर्को मेडिकलमा अनुगमन गर्न गएका बेला उपमेयरका श्रीमान योगेन्द्रको नेतृत्वमा अनुगमन टोलीलाई थुनेको जिल्ला प्रशासन कार्यालय सुनसरीका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत केशव खतिवडाले बताए ।
टोलीले नुरुव फार्मेसी, शशी मेडिकल, साएमा फार्मेसी, कोशी डिजिटल एक्सरे, इमेज मेडिकल हल, दिपशिखा फार्मेसी, अल्का फार्मेसी, ठाकुर फार्मेसीको अनुगमनको गरेको थियो । यस्तै, नुतन ल्याब, जनसेवा फार्मेसी, हिमाल आई केयर सेन्टर, रिमा मेडिकल हल र नेसन मेडिकल हलको अनुगमन गरेको थियो ।
यता व्यवसायी मेहताले भने अनावश्यक रुपमा अनुगमन टोलीले प्रश्न गरेको र पूर्वाग्राही भएर प्रस्तुत भएकाले व्यवसायीहरुले विरोध गरेको बताए ।
