विशेषज्ञहरुले पाए कि संसारमा हर पाँचमा लगभग तीन लिभर क्यान्सरका लागि हेपाटाइटिस, मदिरा सेवन गर्ने बानी र नन अल्कोहलिक फ्याटी लिभर जिम्मेवार छन् । यी जोखिम कारणमाथि यदि समयमे ध्यान दिन सकेमा कलेजोको क्यान्सरबाट बचाउन सकिन्छ ।
क्यान्सर एक गम्भीर र ज्यान लिने बिमारी हो, क्यान्सरका बिरामी संसारभर तीब्र रुपमा बढिरहेका छन् । यो मृत्युका प्रमुख कारणहरुमध्ये एक हो । तथ्यांक हेर्ने हो भने थाहा हुन कि हरेक वर्ष लगभग १ करोड मानिसको क्यान्सरबाट मृत्यु हुन्छ ।
सन् २०२२ को तथ्यांकअनुसार यो वर्षमा ९७ लाखभन्दा बढीको क्यान्सरबाट मृत्यु भएको थियो । स्वास्थ्य विज्ञहरुकाअनुसार मृत्युको संख्याका हिसाबले फोक्सोको क्यान्सर सबैभन्दा घातक क्यान्सर हो । यसबाहेक स्तन र कलेजोको क्यान्सरको खतरा र यसका कारण हुने मृत्युका घटनाहरु बढ्दैं गएका छन् । पुरुष, महिला र बालबालिका सबै यसको शिकार भइरहेका छन् ।
कलेजोको क्यान्सर सम्बन्धी द ल्यान्सेट जर्नलमा प्रकाशित एक अध्ययनमा अनुसन्धानकर्ताहरुको टोलीले यसबाट बच्नका लागि केही उपायहरुबारे जानकारी दिएका छन् । जसको यदि कम उमेरदेखि नै पालना गरियो भने यो घातक रोगबाट जोगिन सकिन्छ । क्यान्सर रोग विशेषज्ञहरुले पत्ता लगाएका कि संसारमा हरेक पाँचमध्ये करिब तीन कलेजोको क्यान्सरका घटनाका लागि हेपाटाइटिस, मदिरा सेवन गर्ने बानी र नन—अल्कोहलिक फ्याटी लिभर जिम्मेवार छन् । यी जोखिम कारकहरुलाई समयमैध्यान दिन सकियो भने कलेजको क्यान्सरबाट बच्न सकिन्छ ।
कलेजोको क्यान्सर मृत्युका प्रमुख कारणमध्ये एक हो । हङकङ क्यान्सर इन्स्टिच्युट, चीनस्थित फुदान विश्वविद्यालयका साथै अमेरिका र युरोपका अन्य संस्थानका अनुसन्धानकर्ताहरुले यो प्रतिवेदन तयार गरेका हुन् । टोलीले पत्ता लगाएको छ कि मेटाबोलिक समस्याले कलेजोको क्यान्सरको जोखिम ३५ प्रतिशतसम्म बढाएको छ । यसको मुख्य कारण कलेजोमा अतिरिक्त बोसो जम्मा हुनु हो ।
जर्नल अफ हेपाटोलोजीमा प्रकाशित अध्ययनअनुसार ४६ देशमा क्यान्सरका कारण हुने मृत्युमध्येमा शीर्ष तीन प्रकारमध्ये कलेजोको क्यान्सर एक हो । यसको जोखिम वर्षैपिच्छे बढ्दो क्रममा छ ।
हङकङस्थित चाइनिज युनिभर्सिटीको क्लिनिकल अंकोलोजी विभागका प्राध्यापक तथा यस अध्ययनका प्रमुख लेखक स्टिफन च्यानले भने, ‘निष्कर्षहरुले देखाउँछन् कि भाइरल हेपाटाइटिस, मदिरा सेवन र मोटोपनाजस्ता जोमिख कारकहरु रोक्नका लागि यदि विश्वव्यापीस्तरमा प्रयासहरु सुरु गरिए भने यसले कलेजोको क्यान्सर रोक्ने र जीवन बचाउने ठूलो अवसर प्रदान गर्न सक्छ ।’ तर, गम्भीर कुरा यो हो कि यी तीन वटै जोखिम कारकहरु तीब्र गतिमा बढ्दैं गइरहेका छन्, जुन गम्भीर चिन्ताको विषय हो ।
लेखकहरुले भने कि फ्याटी लिभरको स्थितीको बढ्दो जोखिमबारे जनचेतना बढाउन आवश्यक छ । विशेषगरी अमेरिका, युरोप र एसियामा मधुमेह र मोटोपनबाट ग्रस्त व्यक्तिहरुप्रति ध्यान दिन आवश्यक छ किनकी यस्ता व्यक्तिहरुमा भविष्यमा खतरा बढी हुन सक्छ ।
विशेषज्ञहरुकाअनुसार बढ्दो जनसंख्या र बढ्दो जोखिम कारकका कारण आउने वर्षहरुमा विश्वव्यापी रुपमा कलेजोको क्यान्सरका घटनामा अझ वृद्धि हुने सम्भावना छ । अध्ययनअनुसार सन् २०२० सम्म यस्ता घटनामा करिब ५५ प्रतिशत वृद्धि हुन सक्छ ।
अनुसन्धानमा विशेषज्ञहरुले भनेका छन्, ‘हामीले अनुमान गरेका छौं कि कम्तिमा ६० प्रतिशत कलेजोको क्यान्सरलाई रोक्न सकिन्छ, यदि समयमै यसको जोखिम कारकहरुलाई ध्यान दिई तिनलाई नियन्त्रण गरियो भने । हेपाटाइटिस बी र सी भाइरस, मेटाबोलिज्मसम्बन्धी समस्या र मदिरा पिउनेजस्ता बानीहरुलाई रोक्न आवश्यक छ ।’
स्वास्थ्य विज्ञहरु बताउँछन् कि क्रोनिक हेपाटाइटिस बी र सी संक्रमणले कलेजोको क्यान्सरको जोखिमलाई निकै बढाउन सक्छ । यी भाइरसहरुले कलेजोमा दीर्घकालीन सुजन र क्षति पु¥याउन सक्छन्, जसले सिरोसिस र हेपाटोसेलुलर कार्सिनोमा गराउन सक्छ, जुन कलेजोको क्यान्सरको सबैभन्दा सामान्य प्रकार हो । यसका अतिरिक्त हेपाटाइटिस डी संक्रमणका कारण पनि कलेजोको क्यान्सरको खतरा बढ्दो क्रममा देखिएको छ ।
हालै विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ)को अन्तर्राष्ट्रिय क्यान्सर अनुसन्धान एजेन्सी (डब्लूएचओ—आईएआरसी)ले हेपाटाइटिस डीलाई घातक र क्यान्सर उत्पन्न गर्ने (कार्सिनोजेनिक) घोषणा गरेको छ । ‘हरेक ३० सेकेण्डमा हेपाटाइटिससँग सम्बन्धित गम्भीर कलेजो रोग वा कलेजोको क्यान्सरका कारण एक व्यक्तिको मृत्यु हुन्छ ।’
-अमर उजालाबाट भावानुवाद
