जुम्ला— नेपाल सरकारले सन् २०५० सम्म क्षयरोगमुक्त नेपाल बनाउने लक्ष्य लिएको छ । क्षयरोग मुक्त नेपाल अभियान कार्यक्रम सञ्चालन भएपनि स्थानीय तहमा रहेका स्वास्थ्य संस्थाबाट शंकास्पद क्षयरोगीको खकार संकलन र परीक्षण न्यून हुने गरेको छ ।
जनस्वास्थ्य कार्यालय जुम्लाका प्रमुख कृष्ण सापकोटाका अनुसार कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान जुम्लामा सिकिस्त भएर आएका बिरामीको खकारसहित अन्य ल्याव परीक्षणबाट मात्रै क्षयरोग पत्ता लाग्ने गरेको छ । उनले जिल्लास्थित पत्रकारसँगको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा यस्तो बताएका हुन् । ‘स्थानीय स्वास्थ्य संस्थाले क्षयरोग शंकास्पद व्यक्तिको खकार संकलन र परीक्षण न्यून हुने मुख्य समस्या बनेको छ,’ उनले भने ।
यस्तै, क्षयरोग पत्ता लागेका व्यक्ति पनि औषधि खाँदै बीचमा हराउने, रोजगारीको सिलसिलामा भारत जाने प्रचलनले उपचार पूरा नहुने गरेको उनले बताए । उनले भने, ‘क्षयरोग नियन्त्रणको लागि बजेट कमी, औषधि प्रतिरोधी क्षयरोगका बिरामीको संख्या बढ्नु र उच्च जोखिममा रहेका परिवार, समुदायको खकार परीक्षण स्क्रिनिङ न्यून हुनुजस्ता समस्याले क्षयरोग फैलिने झन डर छ ।’
गत वर्ष तीन जनाको मृत्यु
गत वर्ष जुम्लामा क्षयरोगले तीन जनाको मृत्यु भएको छ । जनस्वास्थ्य सेवा कार्यालय जुम्लाको तथ्यांकअनुसार चन्दननाथका दुई जना र पातारासी गाउँपालिकाको एक जनाको क्षयरोगले मृत्यु भएको हो ।
गत वर्षको तथ्यांकअनुसार जुम्लामा ५३ जना महिला र ५३ जना पुरुषमा क्षयरोग देखिएको जनस्वास्थ्य प्रमुख सापकोटाले बताए । कनकासुन्दरीमा ६ जना, गुठीचौरमा ८ जना, सिंजामा ९ जना, हिमामा १२ जना, तिलामा १३ जना, तातोपानीमा १४ जना, पातारासीमा १८ जना र चन्दननाथमा २६ जना क्षयरोगी रहेको तथ्यांक छ ।
चालु आर्थिक वर्षको साउन देखि फागुन मसान्तसम्म २१ जना पुरुष र २४ जना महिलामा क्षयरोग देखिएको छ । सिंजामा ३ जना, गुठीचौरमा ४ जना, तातोपानीमा ६ जना, तिलामा ६ जना, पातारासीमा ७ जना, कनकासुन्दरीमा ७ जना, हिमामा ९ जना र चन्दननाथका १० जनामा क्षयरोग देखिएको तथ्यांक छ ।
दुई हप्ताभन्दा बढी खोकी लाग्ने, साँझपख ज्वरो आउने र दुब्लाउँदै जाने क्षयरोगको लक्षण हो । ‘क्षयरोग श्वासप्रश्वासको माध्यमबाट सर्दछ । एचाईभी र मधुमेहका रोगीलाई क्षयरोग छिटो संक्रमण हुने हुन्छ । श्वास–प्रश्वास, खोक्दा, हाच्छयुँ गर्दा, जहाँ पायो त्यही थुक्दा, बोलचाल गर्दा क्षयरोगका जिवाणु हावाका माध्यमबाट स्वस्थ व्यक्तिमा सर्ने गर्दछ,’ प्रमुख सापकोटाले भने ।
