वर्तमान समयमा अधिकाँश महिलाले अस्पतालमा नै प्रसुती गराउँछन् । यद्यपि, कतिपय अवस्था यस्तो पनि सिर्जना भैदिन्छ कि विविध कारणवश समयमै अस्पताल लैजान नसक्दा घरमै प्रसुती/ शिशु जन्मिछन । यदि तपाई घरमा नै बच्चा जनमाउन चाहानुहुन्छ वा अस्पताल लान सम्भव छैन भने घरमा शिशु जन्मिँदा यी कुराहरुमा ध्यान दिनुपर्दछ ।
१ ) सर्वप्रथम, सफा कपडाले पुछेर न्यायो गरी राख्न पर्दछ।
२) त्यपछि सफा औजारले नाभी काटिदिनु पर्दछ।
३) आमासँगै छातीमा टँसाएर राख्ने र शिशु जन्मिएको आधादेखि १ घन्टाभित्र बिगौती दूध खुवाउने ।
४) पहिलो २४ घन्टाभित्र ननुहाइदिने ।
५ ) नाभीमा मलम लगाइदिने (पहिले नै ल्याएर राख्नुपर्छ) ।
६ ) तेललगायत अन्य पदार्थ नलगाउने ।
७) आमाको दूधबाहेक अन्य कुरा नखुवाउने ।
८) दुई घन्टाको फरकमा स्तनपान गराइराख्ने ।
९) शिशुलाई छुँदा हातगोडा राम्ररी धोएर सुक्खा बनाएर मात्र छुने ।
१०) शिशुलाई घाममा राखेर तेल मालिस गर्ने ।
११ ) शिशुवरपरको वातावरण सफा राख्ने ।
१२) नजिकमा धुम्रपान नगर्ने, धुवाँ हुन नदिने ।
१३) हावा खेल्ने ठाउँमा राख्ने, तर सीधै चिसो आउने ठाउँमा नराख्ने ।
१४) दिसापिसाब नियमित गरे–नगरेको हेर्ने ।
१५) स्वस्थ शिशुले २४ घन्टामा दिसापिसाब गरिसकेको हुनुपर्छ ।
शिशुलाई हुनसक्ने जोखिम
प्रसूती हुने समयमा आमालाई ज्वरो छ भने शिशुलाई रगतको संक्रमण हुनसक्छ । प्रसूती व्यथा लाग्ने १८ घन्टा पहिलेदेखि नै पानी बगेको छ भने पानी फुटेपछि बाहिरबाट कीटाणुभित्र पस्नसक्छ । गर्भेपानी गनाउने, शिशुको कम तौल छ र राम्ररी दूध खाएन भने पनि शिशुको अवस्था जोखिम हुन् सक्छ ।
घरमा नै शिशु जन्मिँदा शिशुलाई कतिको खतरा छ वा छैन भन्ने कुरा लक्षणबाट पनि थाहाँ पाउन सकिन्छ।
खतराका लक्षण :
- शिशु सुस्त वा लोसे हुने,
- दूध चुस्न नसक्ने,
- शीतांग भएर कठ्यांग्रिने,
- ज्वरो आउने,
- लल्याकलुलुक हुने,
- कम्पन आउने,
- र, मुखवरिपरि र हातखुट्टा निलो हुने ।
शिशुको मृत्युको कारण
- रगतमा संक्रमण
- जन्मिँदा कम तौल
- महिना नपुगि जन्म
- जन्मिँदा निस्सासिनु
- कठ्यांग्रिएर शीतांग हुनु
